بام سبز یکی از نوآوری‌های جذاب و پایدار در معماری جدید است که علاوه بر افزایش زیبایی، روی محیط زیست نیز اثر مثبتی می‌گذارد. این نوع طراحی در فضای شهری، فضای مسکونی، تجاری و صنعتی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
فهرست محتوا
بام سبز چیست و چند نوع دارد؟
بام سبز، فضای سبزی است که بر روی سقف ساختمان‌ها ایجاد می‌شود. در این نوع بام‌ها از گیاهان و پوشش‌های گیاهی استفاده می‌شود و روی زیبایی شهر نیز تاثیر بسزایی دارد. بام سبز به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- سیستم گسترده: در این نوع بام‌ها از لایه‌های نازک از خاک و گیاهان مقاوم به شرایط محیطی استفاده می‌شود؛ این سیستم به کمترین میزان نگهداری نیاز دارد.
- سیستم فشرده: این بام‌ها نیاز به خاک بیشتر دارند و باید بیشتر از آنها نگهداری کرد. شما می‌توانید در بام سبز فشرده انواع مختلفی از گیاهان، درختچه‌ها و حتی درختان را بکارید.
مطلب مرتبط: روف گاردن
این سیستم چه مزایایی دارد؟
بام سبز (Green Roof) روی کاهش دمای محیط تاثیر بسزایی دارد؛ چرا که گیاهان موجود در آن در فرآیند تبخیر و تعرق باعث کاهش دمای هوا می‌شوند و از گرمای اضافی که به وسیله ساختمان‌ها جذب می‌شود، جلوگیری می‌کنند. این سیستم قادر است به عنوان عایق حرارتی عمل کرده و در تابستان از ورود گرما به داخل ساختمان جلوگیری کرده و در فصول سرد مانند زمستان نیز به حفظ گرمای اتاق کمک کند.
پس شک نداریم با کاهش هزینه‌های انرژی برای سرمایش و گرمایش ساختمان روبرو شوید. یکی دیگر از مزایای عالی این فناوری، کاهش آلودگی هوا است.
آلودگی هوا در شهرهای بزرگ تبدیل به معضل شده، اما می‌توان با نصب گیاهان روی بام‌ها به جذب دی‌اکسید کربن و انتشار اکسیژن کمک کرد. علاوه بر کاهش آلودگی، این سیستم قادر است زیبایی را به شهرها و ساختمان‌ها برگرداند و در کاهش استرس و اضطراب مفید باشد.
مطلب ویژه: فلاور باکس
چگونه آن را نصب و یا طراحی کنیم؟
طراحی بام سبز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است. برای طراحی آن باید استحکام سقف ساختمان را ارزیابی کرده، نوع سیستم آبیاری را انتخاب کنیم و در نهایت نوع گیاهان و سیستم زهکشی را نیز شناسایی کنیم. در ادامه، مراحل طراحی و نصب بام سبز را برای شما ارائه کرده‌ایم:
| مرحله | شرح |
|---|---|
| بررسی ساختمان | ارزیابی استحکام و ظرفیت تحمل وزن ساختمان برای نصب بام سبز، که توسط مهندسین سازه انجام می‌شود. |
| انتخاب سیستم زهکشی | طراحی سیستم زهکشی به‌گونه‌ای که آب اضافی به‌راحتی از روی بام تخلیه شود و از تجمع آب جلوگیری کند. |
| انتخاب گیاهان | بر اساس شرایط محیطی مانند آب و هوا و نوع بام، انتخاب گیاهانی که نیاز به نگهداری کمی دارند و به شرایط خشک مقاوم هستند. |
| سیستم آبیاری | استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا سیستم‌های هوشمند برای مصرف بهینه آب. |
| نصب لایه‌های مختلف | نصب لایه‌های مختلف بام سبز شامل: لایه محافظ، لایه زهکشی، لایه گیاهی، و دیگر لایه‌ها با توجه به نوع بام. |
چالش‌های نصب و نگهداری
نصب بام سبز به دلیل پیچیدگی‌های ساختاری که دارد، کمی دشوار است و حتما باید توسط فردی حرفه‌ای در این زمینه انجام شود. طراحی سیستم زهکشی پیچیده است و اگر به صورت درستی طراحی نشده باشد، ممکن است آب در لایه‌های مختلف بام جمع شده و باعث پوسیدگی ساختار ساختمان یا خرابی گیاهان شود.
انتخاب گیاهان نیز یکی دیگر از چالش‌هایی است که افراد با آن روبرو هستند. چرا که برای بام سبز باید گیاهانی را انتخاب کنید که از نظر وزنی سبک هستند و به نگهداری خاصی نیاز ندارند.
حتما از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا هوشمند استفاده کنید، چرا که آبیاری دستی زمان‌بر است و نگهداری بیشتری می‌طلبید. نکته مهم دیگر هرس گیاهان است، چرا که گیاهان در بام سبز نیز رشد می‌کنند، پس باید نحوه هرس کردن آنها را یاد بگیرید تا از زیبایی‌شناسی آن کاسته نشود. علف‌های هرز را نیز از بین گیاهان جدا کنید.
بررسی مداوم سیستم زهکشی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که در هنگام نگهداری از این سیستم باید انجام دهید. با این کار از بسته شدن لوله‌ها یا انسداد آنها جلوگیری خواهید کرد.
آیا آبیاری بام سبز دشوار است؟
آبیاری این سیستم یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید پس از طراحی و نصب آن انجام دهید. سیستم آبیاری باید به گونه‌ای طراحی شود که آب به طور یکنواخت در سراسر بام پخش شود و گیاهان را آبیاری کند. سیستم‌های آبیاری انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:
- آبیاری قطره‌ای:
این سیستم هر گیاه را بررسی می‌کند و با توجه به نیاز هر کدام از آنها، آب را به صورت قطره‌ای به ریشه‌های گیاه می‌رساند. در این روش نیازی نیست که هزینه زیادی برای آبیاری کنید. - آبیاری خودکار هوشمند:
همانطوری که از نام این آبیاری پیداست، این سیستم به طور خودکار و با استفاده از حسگرهای رطوبتی، به آبیاری گیاهان می‌پردازد. - سیستم‌های بارانی:
برخی از افراد برای آبیاری بام سبز از سیستم آبیاری بارانی استفاده می‌کنند؛ این فناوری به طور ویژه برای بام‌های سبز فشرده کاربرد دارد.
مطلب ویژه: دیوار سبز
بام سبز در برابر دیگر سیستم‌ها
آیا سیستم‌های مشابه بام سبز عملکردی مانند آن دارند؟ این سوالی است که بسیاری از افراد درباره این فناوری می‌پرسند و علاقمند به دانستن پاسخ آن هستند. درست است که این سیستم و سایر فناوری‌ها عملکرد مشابهی دارند ولی تفاوت‌های ریزی نیز وجود دارد که باعث می‌شود این فناوری‌ها در عمل باهم متفاوت باشند.
در ادامه، مقایسه‌ای بین این فناوری و دیگر سیستم‌های مشابه مانند بام عایق و سیستم سبز عمودی انجام داده‌ایم:
| ویژگی | بام سبز | بام عایق | سیستم‌های سبز عمودی |
|---|---|---|---|
| نیاز به نگهداری | متوسط | کم | زیاد |
| تأثیر بر محیط‌زیست | بسیار مثبت | کم‌تر | مثبت |
| هزینه نصب | متوسط به بالا | پایین | بالا |
| فضای مورد نیاز | زیاد | کم | متوسط |
| تأثیر بر دمای محیط | بسیار مثبت | کم | متوسط |
هزینه و عوامل موثر بر آن
هزینه نصب بام سبز میتواند به عوامل مختلفی وابسته باشد. از ابعاد پروژه گرفته تا نوع گیاهان انتخابی و سیستم آبیاری همگی در میزان قیمت آن تاثیرگذار خواهند بود. اما هزینه نصب آن به طور متوسط به شرح زیر است:
- هزینه سیستم گسترده: هزینه نصب برای هر متر مربع در حدود 1,500,000 تا 3,000,000 تومان.
- هزینه سیستم فشرده: هزینه نصب برای هر متر مربع میتواند از 3,500,000 تومان تا 7,000,000 تومان متغیر باشد.
- هزینه سیستم آبیاری: بسته به نوع سیستم، هزینه سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و هوشمند میتواند از 500,000 تا 2,000,000 تومان به ازای هر متر مربع باشد.
چند نکته مهم
انتخاب مصالح و لایه‌ها و ساختار سازه و بارگذاری از نکات مهمی است که باید به آنها توجه کنید. پس حتما قبل از نصب بام سبز، با با یک مهندس سازه مشورت کنید.
| مرحله | شرح |
|---|---|
| بررسی ساختمان | ارزیابی استحکام و ظرفیت تحمل وزن ساختمان برای نصب بام سبز، که توسط مهندسین سازه انجام می‌شود. |
| انتخاب سیستم زهکشی | طراحی سیستم زهکشی به‌گونه‌ای که آب اضافی به‌راحتی از روی بام تخلیه شود و از تجمع آب جلوگیری کند. |
| انتخاب گیاهان | بر اساس شرایط محیطی مانند آب و هوا و نوع بام، انتخاب گیاهانی که نیاز به نگهداری کمی دارند و به شرایط خشک مقاوم هستند. |
| سیستم آبیاری | استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا سیستم‌های هوشمند برای مصرف بهینه آب. |
| نصب لایه‌های مختلف | نصب لایه‌های مختلف بام سبز شامل: لایه محافظ، لایه زهکشی، لایه گیاهی، و دیگر لایه‌ها با توجه به نوع بام. |
سوالات متداول
چگونه می‌توانم بفهمم که ساختمان من برای بام سبز مناسب است؟
مشاوره با یک مهندس سازه برای ارزیابی استحکام سقف و ظرفیت تحمل بار اضافی بام سبز ضروری است.
چه نوع گیاهانی برای بام سبز مناسب هستند؟
گیاهانی که به نور خورشید و شرایط آبیاری کم نیاز دارند و با شرایط محیطی سازگارتر هستند، برای بام سبز مناسب خواهند بود.
آیا نگهداری از بام سبز دشوار است؟
نگهداری بام سبز میتواند نیازمند مراقبتهای دورهای مانند آبیاری، کوددهی و کنترل رشد گیاهان باشد.
آیا بام سبز میتواند به کاهش مصرف انرژی در ساختمان کمک کند؟
بله، بام سبز تا حدی به عایق کردن ساختمان در برابر حرارت و کاهش مصرف انرژی کمک می‌کند.
